قرآن کریم یکی از حالات دعا را، اضطرار، پریشانی و ترس ذکر کرده، و از سوی دیگر آمده: «الا بذکرالله تطمئن القلوب» چگونه انسان با ترس و پریشانی دعا کند، در حالی که یاد خدا مایه آرامش است؟

پاسخ :

یکی از مسائلی که در همه ادیان به خصوص دین اسلام مورد توجّه خاصّ قرار گرفت، مسئله دعا و راز و نیاز با خالق جهان است، انگیزه دعا این است که بشر چون از هر نظر ناتوان محض، و نیازمند و … بوده، و از طرفی در محیطی زندگی می‌کند که محلّ حوادث و هدف بلاها و عوارض جسمی و روحی و دچار اذیت‌های انسانی و حیوانی و درونی و بیرونی می ‌باشد؛ و با توجّه به این که آرزوی او ترقّی و تکامل و رسیدن به کمالات دنیوی و اخروی است، و بالاترین هدفش آن است که به درجة اعلایی از انسانیت و عبودیت برسد، چاره‌ای نیست جز این‌که دست به دعا بردارد، و از خالق هستی مدد طلبد.

تضرّع به طوری که راغب در مفردات گفته به معنای اظهار بیچارگی، و درماندگی است. به همین جهت در مقابل آن، خفیه را به کار برده که معنای پوشیدگی است.[1] به عبارت دیگر؛ تضرّع به معنای اظهار ضعف و ذلّت است، و خفیه به معنای پنهانی و پوشیده داشتن است. بنابراین آیة اول، دو آداب از آداب دعا را متذکر شده است: 1. خشوع و تواضع داشتن در برابر خدا، 2. پنهانی دعا کردن تا مبادا دچار ریا شویم.

امّا ذکر؛ یعنی حضور و ظهور چیزی در قلب، یا گفتار و در مقابل آن نسیان و فراموشی است، و ذکر مراتبی دارد: ذکر زبانی و ذکر قلبی.[2]

و اطمینان قلبی به معنای سکون و آرامش قلب است.[3] که با دفع کردن خطوراتی که منافی خلوص و حضور قلب است، حاصل می‌شود. با توجّه به معانی الفاظ یاد شده، معلوم می‌شود که از آیات ذکر شده در سؤال معنا و مفهوم اضطرار و پریشانی و ترس استفاده نمی‌شود، تا تناقض حاصل شود. منظور از آرامش همان آرامش در برابر عوامل مادّی است، که غالب مردم را نگران می‌سازد، ولی مسلّماً افراد باایمان در برابر مسئولیت‌های خویش، نمی‌توانند نگران نباشند. و به تعبیر دیگر آنچه در آنها وجود ندارد، نگرانی‌های ویرانگر است که غالب نگرانی‌ها را تشکیل می‌دهد، امّا نگرانی سازنده که انسان را به انجام وظیفه در برابر خدا و خلق و فعالیت‌های مثبت زندگی وامی‌دارد، در وجود آنها هست و باید هم باشد، و منظور از خوف از خدا نیز همین است.

نکتة قابل ذکر این است که ظاهراً بین معنای خیفه و خفیه اشتباه شده است؛ زیرا خیفه به معنای ترس و خوف است، نه خفیه‌ای که به معنای پنهانی می‌باشد. علاوه بر این مطالب، خداوند در آیه دیگر می فرماید: «اذکروا الله ذکراً کثیراً» [4] معنای آیه این است که زیاد به یاد خدا باشید، چه با زبان چه با قلب، گرچه برای دعا هم در قرآن و روایات اسلامی سفارش زیادی شده، امّا ذکر و به یاد خدا بودن، غیر از دعا کردن است، و در قرآن آمده که : «ولا تکن من الغافلین» [5] هرگز از غافلان و بی‌خبران از یاد خدا مباش، یاد خدا در همه حال و در همه روز و در صبح ‌گاهان و شامگاهان، مایة بیداری دل‌ها و کنار رفتن ابرهای تاریک غفلت از دل آدمی است، یاد خدا همچون باران بهاری است که چون بر دل ببارد گل‌های بیداری، توجّه، احساس مسئولیت، روشن‌بینی، و هر گونه عمل مثبت و سازنده‌ای را می‌رویاند.

لازم به ذکر است که: جملة الا بذکر الله تطمئن القلوب، بیان کنندة یک قاعدة فطری است و آن اینکه یگانه پشتیبان و اساس استقرار قلب بشر، در زندگی که در برابر خطرات و حوادث گوناگون استقرار و آرامش خود را نگاه دارد، و هرگز تزلزل بر آن رخ ندهد. همانا به یاد خدا بودن توجّه به عظمت کبریایی است، زیرا همّت حقیقی و هدف اصلی انسان، کسب سعادت و جستجوی گم شدة خود می‌باشد، و بیم و هراس او از آن است که بی‌خبری و غفلت بر او چیره شده، دچار شقاوت و بدبختی گردد، که چاره پذیر نباشد، و در صورتی که به یاد خدا باشد، و خاطر خود را بدان آشنا سازد، و به خود تمرین کند، که با آفریدگار انس بگیرد، و به خلوت با او بسر برد، و بر خاطر خود پرده‌ای افکند، که از ورود و خطور اغیار محفوظ و مصون بماند، این درجه از اطمینان خاطر نهایت درجة سیر و سلوک بشری و محصول ایمان و ملکات فاضلة اوست.[6]

نتیجه

آیات یاد شده تعارضی با هم ندارند، زیرا در آیه اول، به ما دستور می‌دهد، خدا را همراه با تضرّع (اظهار ذلّت و تواضع در برابر خدا) بخوانیم و نیز برای مبتلا نشدن به ریا، پنهانی دعا کنیم. و در آیه دوم نیز به نتیجه ذکر خدا (آرامش قلب) اشاره شده است؛ که هیچ یک با هم تعارض ندارند.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

1. ترجمة تفسیر المیزان، ج1، ص 511، ناشر: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، سال 1374.

2. تفسیر نمونه، ج10، ص 210، ناشر: دار الکتب اسلامی، چاپ بیست و دوم.

پی نوشت ها :

[1] . حسن بن محمّد معروف به راغب اصفهانی، المفردات، انتشارات نشر الکتاب، چاپ دوم، 1404، ص 295.

[2] . همان، ص 179.

[3] . قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ هفتم، 1376، ج 4، ص 238.

[4]. انفال/45.

[5] . اعراف/ 205.

[6] . حسینی همدانی، سید محمّد، تفسیر انوار درخشان، تهران، کتاب فروشی لطفی، 1380 هـ ش، ج9، ص 220.

تاجری پسرش را برای آموختن راز خوشبختی نزد خردمندی فرستاد. پسر جوان، چهل روز تمام در صحرا راه می‌رفت تا این‌که بالاخره به قصری زیبا بر فراز کوهی رسید. مرد خردمندی که او در جست‌وجویش بود، آن‌جا زندگی می‌کرد.

وارد تالاری شد که جنب‌وجوش بسیاری در آن به چشم می‌خورد. فروشندگان، وارد و خارج می‌شدند. مردم در گوشه‌ای گفت‌وگو می‌کردند. ارکستر کوچکی موسیقی لطیفی می‌نواخت و روی یک میز، انواع و اقسام خوراکی‌های لذیذ آن منطقه چیده شده بود.

مرد خردمند با این و آن در گفت‌وگو بود و جوان، ناچار شد دو ساعت صبر کند تا نوبتش فرا رسد. خردمند با دقت به سخنان مرد جوان که دلیل ملاقاتش را توضیح می‌داد، گوش کرد. اما به او گفت که فعلا وقت ندارد که “راز خوشبختی” را برایش فاش کند. سپس به او پیشنهاد کرد که در قصر گردشی کند و حدود دو ساعت دیگر به نزد او باز گردد.

مرد خردمند اضافه کرد: اما می‌خواهم از شما خواهشی بکنم. آن‌گاه یک قاشق کوچک به دست پسر جوان داد و دو قطره روغن در آن ریخت و گفت: در تمام مدت گردش، این قاشق را در دست داشته باشید و کاری کنید که روغن آن نریزد.

مرد جوان شروع کرد به بالا و پایین رفتن از پله‌های قصر در حالی که چشم از قاشق برنمی‌داشت. دو ساعت بعد نزد خردمند بازگشت.

مرد خردمند از او پرسید: «آیا فرش‌های ایرانی اتاق ناهارخوری را دیدید؟ آیا باغی را که استاد باغبان ده سال صرف آراستن آن کرده است، دیدید؟ آیا اسناد و مدارک زیبا و ارزشمند من را که روی پوست آهو نگاشته شده، در کتابخانه ملاحظه کردید؟»

مرد جوان با شرم‌ساری اعتراف کرد که هیچ‌چیز ندیده است. تنها فکر‌و‌ذکر او این بوده که قطرات روغنی را که خردمند به او سپرده بود، حفظ کند.

خردمند گفت: «پس برگرد و شگفتی‌های دنیای من را بشناس. آدمی نمی‌تواند به کسی اعتماد کند مگر این‌که خانه‌ای را که او در آن ساکن است، بشناسد.»

مرد جوان با اطمینان بیشتری این بار به گردش در کاخ پرداخت. در حالی که همچنان قاشق را به دست داشت، با دقت و توجه کامل آثار هنری را که زینت‌بخش دیوارها و سقف‌ها بود، می‌نگریست. او، باغ‌ها و کوهستان‌های اطراف را دید. ظرافت گل‌ها و دقتی را که در نصب آثار هنری در جای مطلوب به کار رفته بود، تحسین کرد. وقتی به نزد خردمند بازگشت، همه‌چیز را با جزئیات برای او توصیف کرد.

خردمند پرسید: «پس آن دو قطره روغنی را که به تو سپرده بودم، کجاست؟» مرد جوان قاشق را نگاه کرد و متوجه شد که آنها را ریخته است.

آن‌وقت مرد خردمند به او گفت: «تنها نصیحتی که به تو می‌کنم، این است: راز خوشبختی این است که همه شگفتی‌های جهان را بنگری بدون این‌که هرگز دو قطره روغنِ داخل قاشق را فراموش کنی …»

از این داستان برداشت‌های زیادی می‌توان داشت. مثلا این‌كه راز خوشبختی در دنیاگردی و لذت از دنیاست،‌ اما در كنار آن نباید از تجربه‌آموزی هم غفلت كرد. یا این‌كه به دنیا اعتماد نكنید و بی‌توجه از آن بگذرید. یا این‌كه… و خیلی “یا این‌كه"‌های دیگر! حتی می‌شود در اصل این پند هم “إن قلت” و خدشه وارد كرد و گفت اصلا خردمند حرفی كه زده با مبانی دینی ما در تضاد است و راز خوشبختی، استفاده از مواهب دنیوی همراه با انفاق آنهاست به نیازمندان!

به هر حال راز خوشبختی هر چه باشد، به تعداد آدم‌های روی كره زمین متفاوت است. هر كس خوشبختی را در چیزی و انجام كاری می‌بیند.

بسم الله الرحمن الرحیم

از جمله مهم ترین شرایط استجابت دعا، اصرار ورزیدن بر آن است؛ چه آنكه این موضوع اهمیت خواسته را نزد فرد دعا كننده می رساند؛ اما اگر فرد در آنچه كه از خدا می خواهد، اصرار نورزد، پیداست كه خود نیز میل چندانی به برآورده شدن آن حاجت ندارد. نوشته اند:
قحطی و خشكسالی، سراسر شهر مدینه را فرا گرفته بود. مردم به حضور پیامبر اعظم صلی الله علیه وآله آمدند و از ایشان خواستند تا برای ریزش باران رحمت الهی دعایی بكند. رسول خداصلی الله علیه وآله از خداوند خواست تا باران رحمتش را فرو فرستد. باران بسیاری بر مدینه بارید؛ به گونه ای كه مردم از ترس سیل خدمت ایشان آمدند و گفتند: این بارندگی زیاد برای ما خطرساز است.



پیامبرصلی الله علیه وآله با دست اشاره كردند و فرمودند: «خداوندا! بارانت را به اطراف مدینه بفرست!» به سرعت ابرها پراكنده شدند و باران قطع شد. جمعی از اصحاب رسول خداصلی الله علیه وآله از ایشان پرسیدند: شما یك بار از درگاه خداوند طلب باران كردید، اما باران نیامد؛ ولی بار دوم كه دعا فرمودید، باران بارید؛ چرا بار اوّل باران نبارید؟
پیامبر اكرم صلی الله علیه وآله در پاسخ فرمودند: «اِنِّی دَعَوْتُ وَلَیسَ لِی فِی ذلِكَ نِیهٌ ثُمَّ دَعَوْتُ وَ لِی فِی ذلِكَ نِیةٌ؛ به درستی كه من [بار اوّل] دعا كردم، در حالی كه نیت [و تصمیم جدی] بر آن نداشتم؛ اما بار دوم دعا كردم، در حالی كه نیت آن را داشتم.» *

* اصول كافی، ج 2، ص 474.

منبع : ماهنامه اطلاع رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان شماره98

مطالعات نشان داده است كه شكلات كاكائویی درتقویت بینایی بسیار موثر است.

به گزارش  ایسنا،‌ راه های زیادی برای تقویت طبیعی بینایی به غیر از داروهای شیمیایی وجود دارند، برخی از مواد خوراكی كه به آنها اشاره خواهیم كرد كه در تقویت نور چشم موثر هستند.

سیر:

سیر به عطر و طعم غذا بسیار كمك می‌كند و به همین منظور در بسیاری از غذاها می‌توان از آن استفاده كرد.

مطالعات نشان داده است كه سیر فواید بسیاری در سلامتی فرد دارد و باعث افزایش گردش خون می‌شود، همچنین به سیستم ایمنی بدن كمك می‌كند و برای بینایی نیز موثر است.

سیر سرشار از سولفور و مواد غذای دیگریست كه به تولید آنتی اكسیدانی كه می‌تواند به حفاظت لنز چشم كمك كند، ‌كمك می كند.

تخم‌مرغ:

در میان غذاهایی كه برای تقویت نور چشم مفید است، تخم‌مرغ از رایج‌ترین آنها می‌باشد. تخم‌مرغ مخصوصا زرده آن سرشار از مواد مغذی است كه برای تقویت بینایی مفید است و به رفع خستگی بدن كمك می‌كند.

ماهی سالمون:

ماهی سالمون غنی از ویتامینA و D و اسیدهای چرب امگا 3 است كه این تركیبات باعث تقویت بینایی می ‌شود.

سبزیجات برگدار:

كاهو، كلم، اسفناج و دیگر سبزیجات برگدار سبز در افزایش تقویت نور چشم مفید‌ند، زیرا آنها حاوی ویتامینA، ویتامینB12، ویتامینC و كلیسیم هستند.

مطالعات نشان داد كه اسفناج سرشار از آنتی اكسیدانی‌هایی مانند Iutein و Zeaxanthin است كه بسیار برای چشم مفیدند؛ اگر شما می‌خواهید فایده بیشتری از سبزیجات برگدار ببرید، سعی كنید از زیاد پختن آنها خودداری كنید.

شكلات كاكائویی:

مطالعات نشان داده است كه شكلات كاكائویی در تقویت بینایی بسیار موثر است. با اضافه كردن مقدار شكلات كاكائویی به وعده‌های غذایی روزانه خود می‌توانید مقدار flavonoids كه به حفاظت ماهیچه‌های خونی چشم كمك می‌كند را افزایش دهید.

با حفاظت از ماهیچه‌های خونی در چشم علیرغم افزایش سن و ضعیف شدن چشم شما می‌توانید به تقویت لنز چشم و قرنیه كمك كنید.

گیاه قره‌قاط:

مطالعات نشان داده است كه مصرف گیاه قره ‌قاط می‌تواند به جلوگیری از بعضی اختلالات بینایی مانند macular degeneration كه موجب كاهش بینایی در مركز میدان دید فرد در سنین بالاتر می‌شود، كمك می‌كند.

آوو كادو:

آووكادو مانند اسفناج نیز سرشار از آنتی اكسیدان‌هایی مانند latein و zeaxanthin است كه در چشم یافت می‌شود.

گفته شده است كه میزان latein موجب كاهش خطر macular degeneration و آب مروارید می شود؛‌این میوه در مناطق گرم و استوایی به وفور یافت می شود.

هویج:

هویچ و بسیاری از سبزیجات و میوه‌جات زرد و نارنجی رنگ حاوی بتاكاروتین هستند كه برای بینایی چشم مفید است و می‌تواند به حفاظت چشم در برابر آسیب‌های نور خورشید كمك كند.

سویا:

سویا دارای چربی كمی است اما میزان پروتیین آن زیاد است و حاوی اسیدهای چرب و دیگر مواد مغذی است كه بسیاربرای چشم مفید است.

مواد غذایی و سبزیجاتی كه در بالا به آنها اشاره شد در تقویت نور چشم بسیار موثرند اما شما را به پرهیز از یكسری مواد خوراكی كه موجب كاهش بینایی می‌شود

توصیه می‌كنیم كه ازجمله آنها می‌توان از شكر، غذاهایی با شاخص گلیسمیك مانند پاستا، نان، حبوبات و چربی، آرد تصفیه شده و‌ مونوسدیم گلوتامیك را نام برد.

براساس گزارش پایگاه اطلاع رسانی سایپتدفایند، این مواد خوراكی هنگامی كه زیاد مورد مصرف قرار می‌گیرند، می‌توانند برای چشم مضر باشند و منجر به مشكلات چشمی مانند آب سیاه شوند.

منبع : سلامت نیوز