گزیده ای از سخنرانی پناهیان در جلسه چهارم دانشگاه هنر با موضوع: «عنصر شجاعت در هنر و حماسه»

ترسوها خسرالدنیا و الاخره می‌شوند

برخی انسان‌ها هم در دنیا ضرر می‌کنند و هم در آخرت. معنای دیگر این کلام این است که کسانی هستند که لااقل در دنیا ضرر نمی‌کنند، بلکه فقط در آخرت ضرر می‌کنند. احتمالاً این گروه دوم که حب الدنیا داشته‌اند، بهتر از کسانی هستند که هم دنیا را از دست می‌دهند و هم آخرت را. اگر چه در جهنم دیگر جایی برای خاطرات شیرین دنیوی نیست ولی این گروه دوم حسرت کمتری نسبت به گروه اول دارند. یکی از گروه‌هایی که خسرالدنیا و الآخره می‌شوند، ترسوها هستند. در دنیا از ترس نتوانسته‌اند لذتی ببرند، در آخرت هم چون ترسو بوده‌اند، مجازات می‌شوند.

«تمسخر» اسلحۀ سازمانی دشمنان دین

«تمسخر» حربه مشترکی در جبهه مخالفین دین و اسلحه سازمانی دشمنان دین است. معمولاً آدم‌های بی‌دین به آدم‌های دیندار که می‌رسند، همگی اهل تمسخر می‌شوند و این ویژگی روانی‌ای است که برای آدم‌های بی‌دین نسبت به متدیینین پیش می‌آید.

اینکه چرا دشمنان و مخالفین دین، اهل مسخره کردن مؤمنین هستند، نه فقط حاصل یک بررسی تاریخی یا اجتماعی، بلکه دارای دلیلی قرآنی است: «وَ إِذا لَقُوا الَّذینَ آمَنُوا قالُوا آمَنَّا وَ إِذا خَلَوْا إِلى‏ شَیاطینِهِمْ قالُوا إِنَّا مَعَکُمْ إِنَّما نَحْنُ مُسْتَهْزِؤُنَ* اللَّهُ یَسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَ یَمُدُّهُمْ فی‏ طُغْیانِهِمْ یَعْمَهُونَ»(بقره/۱۴و۱۵)

برای برطرف کردن «ترس از مسخره شدن» باید علت این کار دشمنان دینداری را تجزیه و تحلیل کنیم و با زمینه‌های آن آشنا شویم. چرا حتی کسانی که اهل مسخره کردن دیگران نیستند، وقتی به مؤمنین می‌رسند، آنها را مسخره می‌کند؟چرا حتی کسانی هم که روحیه مسخره کردن دیگران را ندارند، وقتی به مؤمنین می‌رسند آنها را مسخره می‌کند؟

علت اصلی این است که این افراد از آنچه خدا نازل کرده و دستور داده که به آن عمل شود، تنفر دارند؛ «ذلِکَ بِأَنَّهُمْ کَرِهُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأَحْبَطَ أَعْمالَهُم»(سوره محمد، آیه۹).

غیرمؤمنین چون از آنچه که خدا نازل کرده است، بدشان می‌آید، به مؤمنین که می‌رسند غضب می‌کنند. زیرا مؤمنین از آنچه که خدا نازل کرده و به آن دستور داده خوششان می‌آید و به آن عمل می‌کنند. تا زمانی که مؤمنین دست از ایمان خود برندارند و کافر نشوند، مورد خشم و غضب کافران هستند.

در ذهنِ کسانی که با «ما انزل الله» مشکل دارند، محاسبه سریعی به این صورت اتفاق می‌افتد که: «فلانی، مذهبی است پس او معتقد است که خوب است انسان‌ها نمازخوان باشند و بد است که کسی بی‌نماز باشد. به همین دلیل فلانی به دستور خدا عمل می‌کند و نماز می‌خواند. من هم که نماز نمی‌خوانم؛ پس او مرا آدم بدی می‌داند، پس من هم می‌توانم از او تنفر داشته باشم و او را مسخره کنم.» لذا غیرمؤمنین به خود اجازه می‌دهند که مؤمنین را مسخره کنند.

اگر مؤمن با تحلیل روانی غیرمؤمن آشنا باشد، دلیلی ندارد که از تمسخر او بترسد. غیرمؤمن به دلیل این شرایط روانی به مسخره کردن مؤمن می‌پردازد، چرا که نمی‌تواند از خودش بهتر را ببیند.

در نقطۀ مقابل، علامت ایمان این است که مؤمنین نه تنها هیچ کس را مسخره نمی‌کنند؛ بلکه وقتی از خودشان مؤمن‌تر را می‌بینند، از ته دل خوشحال می‌شوند و برای او دعا می‌کنند. «وَ الَّذینَ جاؤُ مِنْ بَعْدِهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا وَ لِإِخْوانِنَا الَّذینَ سَبَقُونا بِالْإیمانِ وَ لا تَجْعَلْ فی‏ قُلُوبِنا غِلاًّ لِلَّذینَ آمَنُوا رَبَّنا إِنَّکَ رَؤُفٌ رَحیمٌ» (سوره حشر، آیه۱۰)./