عبرت‌های دنیا این است که شخص نزدیک به رسیدن به آرزویش مى‏شود ناگهان عقاب تیز چنگال مرگ او را در پنجه میگیرد. نه به آرزویش رسیده و نه امیدوارى برایش مانده؛ سبحان الله! … (این ویژگی دنیاست) ولى سراى آخرت اقامتگاه و قرارگاهى دائمى و بهشت و جهنم است.

مَنْ أَطَالَ الْأَمَلَ أَسَاءَ الْعَمَل‏ (حکمت 35) ؛ کسى که آرزوهای دور و دراز داشته باشد، بد عمل می‌کند

شرح :

ما فات مضی و ما سیأتیک فأین؟                        قم فإغتنم الفرصة بین العدمین

(آنچه از دست رفت، گذشت و آنچه قرار است بعداً برایت اتفاق بیافتد الآن کجاست؟ پس بلند شو و فرصت بین این دو عدم (گذشته و آینده) را غنیمت شمار (و کاری انجام بده))

تک بیتی فوق شعری است منسوب به امیرالمومنین علیه‌‌السلام  که به زیبایی توصیه به نکته عملی می‌کند که روانشناسان از آن با تعبیر در زمان حال زندگی کردن یاد می‌کنند. بسیاری از انسان‌ها به جای اینکه به موقعیت کنونی خود توجه کنند تا با توجه به امکانات و شرایط، بهترین کار را انجام دهند، دائماً ذهن خود را مشغول گذشته یا آینده می‌کنند و در افکار خود یا افسوس گذشته را می‌خورند یا رؤیاهایی برای آینده می‌پرورانند. و در هر دو صورت از کار و تلاش باز می‌مانند و در نتیجه نه گذشته خود را جبران می‌کنند و نه به رؤیاهای آینده دست می‌یابند.

مشغول نکردن خود به رؤیاها و آرزوهای دور و دراز، همان رمز خوب عمل کردن است!

در روایات ما آرزوهای بلند در سر داشتن به عنوان مانعی برای توجه به آخرت معرفی شده است. می‌دانید عاقبت چنین کسی چیست؟

حضرت امام امیرالمؤمنین علیه‌‌السلام فرمودند:

از عبرت‌های دنیا این است که شخص نزدیک به رسیدن به آرزویش مى‏شود ناگهان عقاب تیز چنگال مرگ او را در پنجه میگیرد. نه به آرزویش رسیده و نه امیدوارى برایش مانده؛ سبحان الله! … (این ویژگی دنیاست) ولى سراى آخرت اقامتگاه و قرارگاهى دائمى و بهشت و جهنم است. دوستان خدا به واسطه صبر و تحمل رهسپار پاداش می‌شوند و با عمل خود به سوى آرزوها می‌روند [1]‏

پس راز رسیدن به آرزوهای حقیقی، رها کردن آرزوهای دور و دراز دنیاست چرا که دنیا برای هیچ کس نمی‌ماند. آنچه ماندنی است عمل ما در این دنیاست!

در این کلام ژرف و تکان دهنده و آهنگین امیرالمومنین علیه‌‌السلام اندیشه کنید:

أَنْتُمْ فِی مَهَلٍ مِنْ وَرَائِهِ أَجَلٌ

وَ مَعَکمْ أَمَلٌ یعْتَرِِضُ دُونَ الْعَمَلِ

فَاغْتَنِمُوا الْمَهَلَ وَ بَادِرُوا الْأَجَلَ

وَ کذِّبُوا الْأَمَلَ وَ تَزَوَّدُوا مِنَ الْعَمَلِ

هَلْ مِنْ خَلَاصٍ أَوْ مَنَاصٍ؟

أَوْ فِرَارٍ أَوْ مَجَازٍ ؟

أَوْ مَعَاذٍ أَوْ مَلَاذٍ ؟

أَوْ لَا؟! … فَأَنَّى تُؤْفَکون‏؟![2 ]

شما در یک دوران مهلت هستید که متعاقب آن اجل و مرگ است

و داراى آرزوهائى هستید که جلوی عمل شما را می‌گیرد؛

پس مهلت‌ها را غنیمت بشمارید و قبل از فرارسیدن اجل، اقدام کنید

و آرزوها را دروغ پندارید و از عمل توشه بردارید!

آیا میتوان رهائى یافت یا چاره‏اى کرد؟

یا راه فرار و گذرگاهی هست؟

و یا پناه و تکیه‏گاهى وجود دارد؟

یا ندارد؟! … پس چگونه از حقّ رویگردان مى‏شوید؟!

پی نوشت‌ها:

[1] ج 75 بحار ص 58.

[2] ج 75 بحار ص 39.