از دیدگاه حضرت امیر ارتباط و همنشینی با برخی از اقشار و اصناف، تأثیر شگرفی بر رشد و پیشرفت معنوی و فرهنگی انسان دارد. از این رو، ارتباط با آنان لازم است. آن افراد و اقشار عبارتند از:
می گویند این عصر عصر ارتباطات است و انسان ها ناگزیر به ارتباط بر قرار کردن با همدیگر و استفاده از وسایل ارتباط جمعی هستند ، اما این دلیل نمی شود که در ارتباط برقرار کردانشان حق گزینش مخاطب را نداشته باشند بلکه به عکس این راه برای انسان عصر ارتباطات باز شده که با هر کسی و در هر گوشه دنیا که بخواهد ارتباط برقرار کند و از افکار و ایده ها و علوم دیگران استفاده کند .
برخی از ما تمرکز خود را روی جنبه منفی ارتباط و ارتباطات گذاشته ایم و به همین خاطر اثرات منفی آن را در زندگی خود شاهدیم اما اگر خوب دقت کنیم می بینیم که می توانسیتیم بهترین بهره ها را از فرصت هایمان ببریم .
مثلا اصلا تصور نمی کنیم که از دستگاه پخش صوت اتومبیلمان می توانیم یک وسیله ای بسازیم برای عاقبت بخیری برای کسب صواب و خیر چون ما مدام موزیک های یأس آور یا شادی آور کاذب را از آن گوش می دهیم و اثرات مخربش را بر روی اعصاب و روان خود اصلا احساس نمی کنیم . در صورتی که اگر به این پایبند می شدیم که یک دوره دروس اخلاقی را از یک استاد زبده این حوزه انتخاب می کردیم و در طول مسیر گوش می دادیم چه بهره هایی که نبرده بودیم .
اگر دقت کنیم می بینیم که تک تک این وسایل و ابزار در عین اینکه وسیله مخربی به نظر می آیند می توانند بهترین همدم ما در تنهایی ها باشند .
این را گفتم به این خاطر که بسیاری از ما از نداشتن وقت شاکی هشتیم که نمی توانیم سراغ کسب فضایل برویم می خواهم بگویم با پیشرفت در نحوه ارتباطات انسان ها ما می توانیم علما و دانشمندان را آورده به خانه خود از حضورشان استفاده کنیم راهکار یاد بگیریم و عمل کنیم .
حضرت به امام حسن(علیه السلام) می فرماید:اطع اخاک و ان عصاک و صله و ان جفاک (5)؛ از برادرت اطاعت کن، گرچه او از تو نافرمانی کند و با او ارتباط داشته باش، هرچند به تو جفا کند!
ما با طیف وسیعی از مخاطبان روبه رو هستیم که به راحتی می توانیم بین آن ها بهرین ها و یا بر عکس بدترین ها را گزینش کنیم ، شاید بپرسید که بهترین ها چه کسانی هستند که با آن ها وارد تعامل شویم بهتر است این را از بهترین خلق خدا حضرت علی مرتضی (علیه السلام ) بشنویم :
ارتباطات سازنده
از دیدگاه حضرت امیر ارتباط و همنشینی با برخی از اقشار و اصناف، تأثیر شگرفی بر رشد و پیشرفت معنوی و فرهنگی انسان دارد. از این رو، ارتباط با آنان لازم است. آن افراد و اقشار عبارتند از:
1) دانشمندان
حضرت به امام حسین(علیه السلام) فرمود:و من خالط العلماء وقر (1)؛ هرکس با دانشمندان معاشرت داشته باشد، باوقار گشته و مورد تکریم قرار می گیرد.
و درجای دیگر، به فرزندش محمدبن حنفیه می فرماید:یا بنی اقبل من الحکماء مواعظهم و تدبر احکامهم (2)؛ فرزندم! پندهای حکیمان را بپذیر و در اندیشه های آنان بیندیش.
در زمان ما برقراری ارتباط با این قشر بسیار راحت شده است با مطالعه و تحقیق در کشف استعدادهای خود و استفاده از تجربیات با ارزش علما و دانشمندان هر کردام از ما می توانیم خود را به جرگه ی علم و دانش پیوند بزنیم و در راه متعالی ساختن ارزش ها بکوشیم.
2) خویشاوندان
صله رحم و یا ارتباط عاطفی و صمیمی با بستگان، یکی دیگر از تاکیدات امام علی(علیه السلام) در «عرصه تربیت اجتماعی» است. با این دستور، همبستگی فامیلی استحکام یافته و اختلافات جزئی تبدیل به بحران و درگیری نخواهد شد.
برخی از مؤمنان، پیوسته با امور خیر سر و کار دارند و مشکلات مردم را با سر پنجه همت خود رفع می کنند. آنان جسم خود را به سختی می اندازند تا مردم آسوده خاطر زندگی نمایند. امام علی(علیه السلام) به فرزندش امام حسن فرمود:و لقاء اهل الخیر عماره القلوب(7)؛ دیدار با اهل خیر، موجب آبادی دل ها می شود
حضرت به امام حسین(علیه السلام) می فرماید:«ارتباط با بستگان، نشان از بزرگی است. اگر از خویشانت بریدی، دیگر چه کسی می تواند به تو امیدوار و یا به پیوندت اطمینان داشته باشد؟ (3)
حضرت گاهی سفارش فرموده است:در صورتی که آنها از تو بریده اند، تو ارتباطت را با آنان حفظ کن!
و نیز می فرماید:«خویشانت را عزیز شمار، آنان بال و پر تو اند که با آنها پرواز می کنی و ریشه تو اند که به آنها باز می گردی و به آنها بر دشمن چیره می شوی. خویشان، ذخیره روز مبادا هستند؛ کریمشان را گرامی شمار، بیمارشان را عیادت کن، در کارها شریکشان ساز و در مشکلات بر آنها آسان گیر. (4)
روزهایی که از تنهایی و بی حوصلگی در حال تباه شدن هستیم می توانیم خود را به اقواممان رسانده و با نیت کسب رضایت الهی دیداری تازه کنیم و سراغی بگیریم که اگر مشکلی دارند در صدد رفعش بر آییم .
3) مؤمنان
ارتباط مؤمنان با یکدیگر، علاوه بر زمینه سازی حل مشکلات آنان، موجب تقویت دین و آیین می شود؛ چرا که در عمل، این مؤمنان هستند که بار حمایت از دین و حاکمیت آن را به دوش می کشند.
حضرت به امام حسن(علیه السلام) می فرماید:اطع اخاک و ان عصاک و صله و ان جفاک (5)؛ از برادرت اطاعت کن، گرچه او از تو نافرمانی کند و با او ارتباط داشته باش، هرچند به تو جفا کند!
همچنین می فرماید:آنگاه که برادرت از تو برید، خود را به پیوند وادار و چون اعراض کرد، بر مهربانی و درخواست و چون دریغ کرد، بر بخشش و چون روی کرد، بر نزدیکی و چون درشتی کرد، بر نرمی و چون خطا کرد، بر پوزش کردن وادار کن ،چنان که گویی تو بنده ای و او ولی نعمت. (6)
4) همسایگان
همسایه، نعمت بسیار خوبی است در صورتی که انسان قدر و منزلت آن را بداند و به حقوق و وظایف نسبت به آنان پایبند باشد.
حضرت به امام حسن(علیه السلام) می فرماید:من حسن الجوار تفقد الجار12)؛ از خوش همسایگی، احوال پرسی از همسایه است.
5) اهل خیر
برخی از مؤمنان، پیوسته با امور خیر سر و کار دارند و مشکلات مردم را با سر پنجه همت خود رفع می کنند. آنان جسم خود را به سختی می اندازند تا مردم آسوده خاطر زندگی نمایند. امام علی(علیه السلام) به فرزندش امام حسن فرمود:و لقاء اهل الخیر عماره القلوب(7)؛ دیدار با اهل خیر، موجب آبادی دل ها می شود.
پی نوشت ها :
1- نورالثقلین، ج4، ص02.
2- تحف العقول، ص68.
3- تحف العقول، ص4.8
4- همان، ص9.8
5- همان، ص88.
6- نهج البلاغه، ص304.
7- تحف العقول، ص7.8
8- همان، ص3.8
